Wij vrouwen mogen werken, met de stearine,
wij zeggen kaarsvet, want meer dan veertig jaren
nadat een apotheker heeft ontdekt hoe kaarsen
niet meer druipen, kleven dagelijks onze handen
aan het dierlijk vet, ons fraai lichtgevend werk.
Het zit niet altijd mee hoor, maar we horen erbij
in rotten van drie en vier na een lange zware dag
naar huis met weinig loon na gevaarlijke arbeid
en als het helemaal mis gaat in zesendertig gaat ons
werk verloren in de zinderende hitte van het vuur.
Twintig brandspuiten kunnen de fabriek niet redden
de oliën en vetten drijven brandend met het water mee
en eenmaal aan de slag treft ons nog een groter ramp
want in vierenveertig nemen mannen uit het oosten alles,
ja alles mee, waar wij solidair voor staan en trots op zijn.
Eduard Ditmar
dichter van liefde en ongemak
Bron: Deze op 15 augustus 1904 genomen foto laat ons het merendeels vrouwelijke personeel van de kaarsenfabriek zien dat om 12.00 uur het fabrieksterrein verlaat. In 1853 richt de firma Schoneveld, Westerbaan & Co. aan de Hoge Gouwe de Stearine Kaarsenfabriek op, naar een idee van compagnon A.A.G. van Iterson (de “Co.” in de bedrijfsnaam). In 1858 komt er een vennootschap, krijgt Van Iterson de leiding en wordt het bedrijf verplaatst naar ’t Buurtje, aan Schielands Hoge Zeedijk. Het bedrijf groeit al snel uit tot een van Gouda’s grootste ondernemingen en belangrijkste werkgevers. Bedrijven in Rotterdam, Schiedam en Amsterdam worden overgenomen, evenals de naastgelegen zeepfabriek van T.P. Viruly (1901). In 1905 maakt kunstenaar Jan Toorop twaalf litho’s waarin hij het productieproces vastlegt. Door aankoop van het terrein van een scheepswerf en van gronden en panden aan de Bleekerskade kan de kaarsenfabriek verder worden uitgebreid. In 1884 en 1936 wordt de fabriek door een enorme brand getroffen, maar in beide gevallen al snel weer opgebouwd; in 1944 rooft de Duitse bezetter wat hij maar kan gebruiken, maar ook nu herstelt het bedrijf. Het accent in de productie verschuift in de tweede helft van de 20e eeuw naar oleochemische producten. In 1983 wordt de kaarsenproductie afgestoten en naar Waddinxveen verplaatst.
Volgnr.: 089 Bron doc.: GBG 27-01 Bron: SAMH 0440. 12336